Lidhja e Prizrenit
Lidhja e Prizrenit ishte një shoqatë e intelektualëve shqiptarë e themeluar në 1878 në Prizrenin e sotëm Kosovar, me synimin për të parandaluar ndarjen e zonave të banuara nga shqiptarët përmes presionit politik dhe ushtarak.
Lidhja Shqiptare e Prizrenit
Në vitin 1978 kompleksi u shndërrua në një Muze të Lidhjes së Prizrenit. Pas Traktatit të San Stefanos, komitetet lokale të mbrojtjes shqiptare u formuan spontanisht në Vilajetet e Shkodrës, Kosovës dhe Manastirit. Më 10 Qershor 1878, mbi 300 delegatë shqiptarë u mblodhën në Prizren për të ndërmarrë veprime kundër copëtimit të territoreve shqiptare në shtetet fqinje.
Asambleja themeloi Lidhjen Shqiptare, e quajtur ndryshe Lidhja e Prizrenit. Qëllimet e politikës së jashtme të ligës ishin parandalimi i copëtimit të territoreve, kthimi i territoreve të okupuara osmane, dërgimi i një delegacioni në Kongresin e Berlinit dhe autonomia për zonat e banuara nga shqiptarët brenda Perandorisë Osmane.
Një nga hapat e tyre të parë ishte të hartonin një memorandum për Earl of Beaconsfield, përfaqësuesi britanik në Kongresin e Berlinit.
Në të formuluan:
“Ashtu siç nuk jemi ose nuk duam të jemi turq, ne do të kundërshtojmë me gjithë forcën tonë këdo që dëshiron të na kthejë në sllavë, austriakë apo grekë. Ne duam të jemi shqiptarë. ”
Ndërsa territoret e pushtuara nga Mbretëria e Serbisë u braktisën, trupat e Lidhjes mbronin territoret që i ishin caktuar Principatës së Malit të Zi dhe qytetet Janina dhe Preveza në rajonin e Epirit të pretenduara nga Mbretëria e Greqisë .
Anëtarët kryesorë të ligës ishin Abdyl Frashëri, Sulejman Vokshi, Pashko Vasa, Idriz Seferi, Isa Boletini, Ymer Prizreni dhe shumë të tjerë. Frashëri u emërua president i ligës, kryetar i komisionit të jashtëm dhe përfaqësues i huaj i interesave shqiptare. Vokshi mori komisionin e financave dhe Vasa ishte zëvendës i Frashërit jashtë vendit.
Meqenëse liga nuk mund të parandalonte copëtimin e zonave të populluara me Shqipëtar, ajo filloi të përqendrohej në zbatimin e kërkesave të brendshme politike. Këto kërkesa ishin prezantuar nga udhëheqësit e ligës veri-lindore në Prizren dhe kryesisht bënin fushatë për një provincë autonome të pjesëve shqiptare të vendit nga zyrtarë shqiptarë. Për këtë qëllim, të katër Vilâyets Yanya (qyteti i sotëm i Janinës), Kosova, Manastiri dhe İşkodra (qyteti i sotëm i Shkodrës) duhej të bashkoheshin në një krahinë dhe gjuha shqipe duhet të prezantohej si gjuhë administrative. Zgjedhja e kësaj krahine duhet të bëhet nga Sulltani, të ardhurat provinciale në pjesën më të madhe duhet të qëndrojnë në provincë. Në tetor 1880 këto pika u miratuan gjithashtu nga përfaqësues nga e gjithë Shqipëria në qytetin e Dibrës. Pasi këto propozime të reformave kishin dështuar për shkak të rezistencës së qarqeve centraliste, Komiteti i Lidhjes mori drejtimin dhe administrimin e Vilayet të Kosovës deri në pranverën e 1881. Qeveria turke u përgjigj duke dërguar trupa që arrestuan anëtarët e ligës dhe i internuan në provincat e largëta. Presidenti i ligës, Abdyl Frashëri madje u dënua me vdekje, por dënimi i tij u zbut më vonë. Kështu, rregulli i ligës u shkatërrua përfundimisht dhe rezultati ishte rritja e emancipimit kulturor, i cili shoqërohej gjithashtu në mënyrë të përsëritur me trazira lokale.
